Kripto Varlıkların Miras Yoluyla İntikali

Av. Engin EKİCİ

1. Giriş

Kripto varlıklar (Bitcoin, Ethereum, NFT'ler vb.), son yıllarda dijital dünyada ciddi bir ekonomik değer kazanmış ve bireylerin malvarlığı bileşenleri arasında yer almaya başlamıştır. Ancak bu varlıkların hukuki statüsü, özellikle miras hukuku bakımından hâlâ tartışmalıdır. Türk Medeni Kanunu (TMK) ve Türk Borçlar Kanunu (TBK), kripto varlıkları açıkça düzenlememektedir. Bu durum, dijital varlıkların miras yoluyla geçişi konusunda yasal zeminde bazı belirsizlikler yaratmaktadır.

2. Kripto Varlıkların Hukuki Niteliği

Kripto varlıklar, Türk hukukunda para, menkul kıymet veya emtia olarak doğrudan tanımlanmamıştır. Ancak uygulamada ve doktrinde genel eğilim, bu varlıkların sınırlı ayni hak içermeyen dijital malvarlığı değeri olarak kabul edilmesi yönündedir. TMK m.599 uyarınca, mirasçılar murisin ölümüyle birlikte tüm malvarlığının (aktif ve pasif) kendiliğinden hak sahibi olurlar. Bu bağlamda, kripto varlıklar da eğer murisin malvarlığı içindeyse mirasçılara geçer.

3. Kripto Varlıkların Tespiti ve Erişimi
Kripto varlıkların miras yoluyla geçişindeki temel sorunlar:
- Erişim Bilgisi: Cüzdan şifresi, özel anahtar gibi bilgiler bilinmiyorsa kripto varlığa ulaşılamaz.
- Tespit Zorluğu: Merkezi olmayan yapısı nedeniyle, murisin kripto varlığa sahip olduğu çoğu zaman bilinemez.

Mirasçıların bu varlıkları devralabilmesi için:
- Murisin bıraktığı dijital kayıtlar, borsa hesapları veya dijital vasiyet bilgilerine ulaşmaları gerekir.
- TBK m.2 gereği dürüstlük kuralları çerçevesinde, miras bırakanın bilgi paylaşımı yükümlülüğü olduğu kabul edilebilir.

4. Vasiyet ve Kripto Varlıklar

Kripto varlıkların vasiyetnameyle özel olarak bırakılması mümkündür. Ancak burada da erişim problemi karşımıza çıkar. Vasiyetle kripto cüzdan bilgileri paylaşılabilir veya dijital varlıklara özel açıklamalar yapılabilir.

5. Vergilendirme ve Mirasçının Sorumluluğu

Kripto varlıkların Türkiye'de vergisel durumu netleşmemekle birlikte, veraset ve intikal vergisi kapsamında beyan edilmesi gerektiği görüşü ağır basmaktadır. Değer tespiti, işlem geçmişi ve piyasa değeri üzerinden yapılmalıdır.

6. Çözüm Önerileri

- Dijital Varlık Envanteri: Bireyler, dijital malvarlıklarını düzenli olarak kayıt altına almalı ve güvenli bir şekilde erişim bilgilerini paylaşmalıdır.
- Yasal Düzenleme İhtiyacı: Kripto varlıkların miras hukukundaki yeri açıkça belirlenmeli, intikal prosedürleri ve vergi yükümlülükleri düzenlenmelidir.
- Noter Sistemine Entegrasyon: Dijital vasiyetlerde kripto varlıklar için özel alanlar oluşturulabilir.

7. Sonuç

Mevcut hukuk sistemi, kripto varlıkların miras yoluyla geçişini tamamen engellemese de uygulamada ciddi belirsizlikler yaratmaktadır. TMK’nın mirasın tüm malvarlığına ilişkin geçiş hükmü kripto varlıkları da kapsar. Ancak erişim sorunu, dijital vasiyet eksikliği ve teknik altyapı eksikliği bu süreci zorlaştırmaktadır. Bu alandaki düzenlemelerin geliştirilmesi, hem mirasçıların hak kaybını önleyecek hem de dijital malvarlığın güvenliğini sağlayacaktır.