Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru: Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Av. Engin EKİCİ

1. Giriş

2010 yılında gerçekleştirilen Anayasa değişikliği ile hukuk sistemimize giren bireysel başvuru hakkı, 23 Eylül 2012’den itibaren kullanılabilir hale gelmiştir. Bireysel başvuru, devletin işlem veya ihmali sonucu temel hak ve özgürlükleri ihlal edilen bireylerin başvurabileceği anayasal bir yoldur. Ancak etkili ve kabul edilebilir bir başvuru için bazı kritik hususlara dikkat edilmelidir.

2. Temel Şartlar

a) Hak İhlali Olmalı

Başvuruya konu olay, Anayasa’da güvence altına alınan ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki bir temel hakkın ihlalini içermelidir. Basit adaletsizlikler ya da hukuki hata iddiaları tek başına yeterli değildir.

b) İkincillik İlkesi

Anayasa Mahkemesi, olağan yargı yolları tüketilmeden yapılan başvuruları kabul etmez. Başvuran kişi, önce mahkeme, istinaf ve temyiz yollarını tüketmiş olmalı, kesinleşmiş nihai karar üzerinden başvuru yapmalıdır.

c) Süre Şartı

Bireysel başvuru, ihlale ilişkin nihai kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır. Bu sürenin kaçırılması halinde başvuru kabul edilemez.

d) Gerekçelendirme

Başvurucu, hakkının hangi gerekçeyle ihlal edildiğini açık şekilde ortaya koymalı, ilgili anayasal hüküm ve ihlal nedenini somut olarak açıklamalıdır. Belge ve delil sunulması önemlidir.

3. Başvuru Usulü

- Başvuru, UYAP üzerinden veya doğrudan Anayasa Mahkemesi’ne yazılı olarak yapılabilir.
- Başvuru formu ve eklerinde belirtilen belgeler eksiksiz olmalıdır.
- Harç ve gider avansının yatırılması gerekir, aksi takdirde başvuru reddedilir.

4. En Sık Yapılan Hatalar

- Süreyi kaçırmak
- Olağan yolları tüketmeden başvurmak
- Başvuruyu delil ve gerekçe ile desteklememek
- Başvurunun AYM’nin görev alanına girmeyen iddialar içermesi (örneğin usul hataları)

5. Sonuç

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, temel hakların korunmasında etkili bir yoldur. Ancak bu yolun doğru ve zamanında kullanılması büyük önem taşır. Bu nedenle başvuru yapmadan önce alanında uzman bir hukukçudan danışmanlık alınması önerilir.